Status Agama Individu

Soalan

Setahu saya, kita dilarang panggil seseorang yg kafir itu sebagai Muslim. Contohnya jika seseorang itu jelas menolak Islam, maka kita tak boleh panggil dia muslim kerana jelas dia kafir. Kenapa sistem di Malaysia banyak menghalang orang kafir dari mendaftar status mereka sebagai kafir?

Sebagai contoh, kumpulan orang asli yang kafir tetapi IC mereka daftar mereka Muslim. Mereka sudah pergi ke Jabatan Pendaftaran minta tukar maklumat tetapi ditolak. Akhirnya terpaksa dibawa ke mahkamah.

Bukankah jika mereka jelas menolak Islam, kita tidak boleh menggelar mereka Muslim? Kenapa sistem menyukarkan proses mereka meletakkan status sebenar mereka? Contoh seterusnya, orang murtad yang sudah jelas kafir tetapi mahkamah dan jabatan pendaftaran tolak permintaan dia membuang status Islamnya. Kalau tanya ramai orang, mereka akan kata sistem sebegini untuk menyukarkan orang dari Murtad. Tetapi realitinya seseorang itu memang kafir atau sudah murtad, bukankah status di-sistem sepatutnya tepat dengan status sebenar dia? Bukannya kekalkan status orang itu sebagai Muslim walaupun orang tu sudah jelas kafir?

Penjelasan

Berdasarkan persoalan yang dikemukakan, isu penukaran status agama dalam dokumen rasmi negara seperti MyKad bukanlah perkara yang boleh diselesaikan secara mudah, kerana ia berkait rapat dengan struktur perundangan negara serta prinsip perlindungan terhadap agama Islam sebagai agama Persekutuan. Walaupun dari sudut logik seseorang itu tidak lagi menganut Islam, namun dari sudut undang-undang, statusnya tidak boleh berubah tanpa melalui prosedur yang ditetapkan, terutama pengesahan daripada Mahkamah Syariah.

Kes-kes di mana individu, seperti orang asli atau mereka yang telah murtad, menghadapi kesukaran dalam menukar status agama mereka dalam sistem rasmi mencerminkan cabaran dalam mengimbangi hak individu dengan peruntukan undang-undang sedia ada.

Alhamdulillah, segala pujian bagi Allah SWT Tuhan semesta alam, selawat serta salam ke atas junjungan teragung Nabi Muhammad SAW dan keatas ahli keluarga serta mereka yang mengikuti jejak langkah Baginda SAW hingga ke hari kiamat.

Perlembagaan Persekutuan dalam Perkara 3(1) menyatakan bahawa Islam ialah agama bagi Persekutuan, dan ini menjadi asas mengapa hal berkaitan dengan Islam sangat diberi perhatian. Tambahan pula, Perkara 121(1A) Perlembagaan menetapkan bahawa Mahkamah Sivil tidak mempunyai bidang kuasa ke atas perkara di bawah Mahkamah Syariah. Maka, sebarang permohonan untuk keluar daripada Islam (termasuk untuk menukar status agama dalam MyKad) perlu melalui Mahkamah Syariah terlebih dahulu.

Menurut undang-undang, seseorang yang ingin menukar agama daripada Islam perlu mendapatkan pengesahan daripada Mahkamah Syariah. Proses ini sering kali melibatkan perbicaraan yang panjang dan rumit, serta memerlukan bukti yang kukuh mengenai niat individu tersebut untuk keluar daripada Islam.

Prosedur dan Perundangan

Jabatan Pendaftaran Negara (JPN) merujuk kepada Mahkamah Syariah untuk sebarang pindaan status agama bagi individu yang pernah menganut Islam. JPN hanya akan menukar rekod selepas mendapat perintah bertulis daripada Mahkamah Syariah. [Rujuk FAQ Rasmi JPN –https://www.jpn.gov.my/ms/soalan-lazim/kad-pengenalan/]

Terdapat satu contoh kes nyata yang boleh dijadikan rujukan, iaitu Kes Lina Joy (2007). Lina Joy, dilahirkan sebagai Azlina Jailani, merupakan seorang wanita Melayu beragama Islam yang memeluk agama Kristian pada tahun 1998. Beliau memohon kepada Jabatan Pendaftaran Negara (JPN) untuk menukar nama dan status agamanya dalam MyKad. Walaupun permohonan penukaran nama diluluskan, permohonan untuk memadamkan perkataan “Islam” ditolak kerana beliau tidak mengemukakan perakuan daripada Mahkamah Syariah yang mengesahkan beliau telah keluar daripada Islam.

Keputusan Mahkamah Persekutuan

Pada 30 Mei 2007, Mahkamah Persekutuan, dengan keputusan majoriti 2-1, menolak rayuan Lina Joy. Mahkamah memutuskan bahawa:

“Seseorang yang ingin keluar daripada agama Islam mesti berbuat demikian mengikut undang-undang atau amalan agama tersebut. Hanya selepas pihak berkuasa berpuas hati bahawa individu tersebut telah murtad, barulah dia boleh memeluk agama lain.”

Mahkamah Persekutuan memutuskan bahawa permohonan menukar agama di MyKad hanya boleh dilakukan dengan perakuan daripada Mahkamah Syariah. Walaupun Lina mendakwa telah memeluk Kristian, namun status Islam tidak boleh dibuang begitu sahaja. [Rujuk https://bpb-us-e1.wpmucdn.com/sites.northwestern.edu/dist/c/1549/files/2017/01/Lina-Joy-Judgement-19lzld7.pdf?utm_source=chatgpt.com ]

Isu Orang Asli dan Pendaftaran Islam

Berdasarkan kajian “Permohonan Keluar Islam: Kajian Kes di Mahkamah Tinggi Syariah Negeri Sabah” oleh Pg Ismail Pg Musa dan Siti Zubaidah Ismail (2015), terdapat beberapa faktor yang menyumbang kepada kesukaran bagi komuniti Orang Asli, termasuk suku Temiar, dalam menukar status agama Islam mereka melalui Mahkamah Syariah. Berikut adalah ringkasan faktor-faktor tersebut:

1.     Kekeliruan antara Permohonan Keluar Islam dan Pengesahan Status Agama

Kajian tersebut mendapati bahawa banyak permohonan yang difailkan oleh individu, termasuk daripada kalangan Orang Asli, sebenarnya bertujuan untuk mendapatkan pengesahan status agama mereka, bukan semata-mata untuk keluar dari Islam. Namun, disebabkan oleh penggunaan kod pendaftaran kes yang tidak tepat (contohnya, kod 043 untuk “Permohonan Keluar Islam”), permohonan-permohonan ini sering disalah tafsir sebagai permohonan murtad, yang menimbulkan sensitiviti dan kekeliruan dalam proses perundangan. [Rujuk https://ejournal.um.edu.my/index.php/JS/article/download/7850/5398/16578?utm_source=chatgpt.com ]

2.     Ketiadaan Peruntukan Undang-undang yang Seragam di Peringkat Negeri

Tidak semua negeri di Malaysia mempunyai peruntukan undang-undang yang jelas mengenai prosedur permohonan keluar Islam. Sebagai contoh, negeri-negeri seperti Selangor, Pulau Pinang, Kedah, dan Johor mempunyai peruntukan khusus, manakala negeri-negeri lain, termasuk Sabah, tidak mempunyai peruntukan yang seragam, menyebabkan ketidakpastian dalam proses perundangan. [Rujuk https://ejournal.um.edu.my/index.php/JS/article/download/7850/5398/16578?utm_source=chatgpt.com ]

3.     Prosedur Perundangan yang Kompleks dan Berbeza-beza

Prosedur permohonan keluar Islam berbeza antara negeri-negeri, dan dalam banyak kes, pemohon dikehendaki melalui proses yang kompleks, termasuk menghadiri sesi kaunseling, proses istitabah (pengesahan keimanan), dan perbicaraan yang panjang. Ini boleh menjadi halangan besar bagi individu, terutamanya daripada komuniti Orang Asli yang mungkin kurang akses kepada sumber dan maklumat perundangan. [Rujuk:https://ejournal.um.edu.my/index.php/JS/article/download/7850/5398/16578?utm_source=chatgpt.com ]

4.     Kesilapan Pendaftaran dan Kurangnya Kesedaran

Terdapat kes di mana individu dari komuniti Orang Asli didaftarkan sebagai Muslim tanpa pengetahuan atau persetujuan mereka, sering kali disebabkan oleh penggunaan nama Islam atau penggunaan ‘bin’ dan ‘binti’ dalam nama mereka. Apabila mereka menyedari status agama mereka dalam dokumen rasmi, mereka menghadapi kesukaran untuk membetulkannya disebabkan oleh prosedur perundangan yang rumit. [Rujuk:https://www.researchgate.net/publication/282603904_PERMOHONAN_KELUAR_ISLAM_KAJIAN_KES_DI_MAHKAMAH_TINGGI_SYARIAH_NEGERI_DI_SABAH?utm_source=chatgpt.com ]

5.     Kurangnya Kesedaran dan Pendidikan Agama

Kajian juga menunjukkan bahawa sebahagian individu yang memohon untuk keluar Islam, termasuk dari komuniti Orang Asli, melakukannya kerana kurang pemahaman dan pendidikan mengenai agama Islam selepas memeluk agama tersebut. Ketiadaan bimbingan dan sokongan selepas pemelukan agama Islam menyumbang kepada keputusan mereka untuk meninggalkan Islam. [Rujuk:https://ejournal.um.edu.my/index.php/JS/article/download/7850/5398/16578?utm_source=chatgpt.com ]

Kesukaran yang dihadapi oleh komuniti Orang Asli dalam menukar status agama Islam mereka melalui Mahkamah Syariah berpunca daripada kekeliruan dalam klasifikasi permohonan, ketiadaan peruntukan undang-undang yang seragam, prosedur perundangan yang kompleks, kesilapan dalam pendaftaran agama, dan kurangnya pendidikan serta bimbingan agama selepas pemelukan Islam.

Ancaman Murtad Terhadap Agama Islam

Agama Islam ialah agama terakhir yang diturunkan Allah SWT untuk menyempurnakan ajaran tauhid yang dibawa oleh para nabi dan rasul terdahulu. Islam hadir bukan sekadar untuk membentuk akidah individu, tetapi juga membina masyarakat yang beriman, beramal soleh dan hidup berlandaskan syariat.

Namun, di sebalik kemuliaan ini, wujud ancaman yang menggugat kekuatan dan kesucian agama ini, iaitu perbuatan murtad — keluar daripada Islam setelah memeluknya. Perbuatan ini bukan sahaja menjejaskan iman seseorang, bahkan mengancam kestabilan dan kekuatan umat Islam secara keseluruhan.

Rasulullah SAW dengan tegas memperingatkan umat Islam tentang ancaman ini dalam sabdanya:

مَن بَدَّلَ دِينَهُ فَاقْتُلُوهُ

Maksudnya: “Sesiapa yang menukar agamanya (daripada Islam), maka bunuhlah dia.”

   [Riwayat al-Bukhārī, no. 3017]

Hadis ini jelas menunjukkan bahawa murtad bukan satu perkara ringan dalam pandangan syariat. Ia adalah dosa besar yang membawa kesan duniawi dan ukhrawi. Hukuman tegas terhadap orang murtad dalam Islam bertujuan menjaga kesucian agama, memelihara keselamatan masyarakat, dan menghalang fitnah serta kerosakan yang boleh berlaku sekiranya murtad dibiarkan berleluasa.

Sesungguhnya dalam Islam, hukuman ke atas murtad hanya dilaksanakan oleh pemerintah Islam yang sah selepas diberi peluang bertaubat dan mendapat nasihat, berdasarkan prinsip rahmat dan keadilan yang diajarkan oleh syariat.

Maka, memahami ancaman murtad dan cara Islam menangani isu ini adalah satu kewajipan penting untuk kita memastikan kelangsungan agama dan keselamatan umat Islam terus terpelihara hingga ke akhir zaman.

Tujuan Sekatan

Islam sebagai agama yang membawa rahmat bukan sahaja kepada individu, tetapi juga kepada masyarakat dan negara dengan meletakkan sekatan terhadap perbuatan murtad. Sekatan ini bukan bertujuan untuk menyusahkan, bahkan berfungsi untuk memelihara maslahat yang lebih besar. Antara faktor utama sekatan ini ialah:

Melindungi institusi Islam

Islam memerlukan pelindungan terhadap asas-asasnya untuk kekal teguh. Murtad, jika tidak dibendung, boleh meruntuhkan struktur masyarakat Islam dari dalam. Oleh itu, tindakan menghalang murtad adalah langkah mempertahankan agama (hifz al-dīn)  salah satu daripada Maqāṣid al-Syarī‘ah. Allah Ta‘ala berfirman:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ

Maksudnya: “Wahai orang-orang yang beriman! Barang siapa di antara kamu berpaling dari agamanya, maka Allah akan mendatangkan suatu kaum yang Dia kasihkan mereka dan mereka pun kasihkan-Nya.”   

[Surah al-Mā’idah 5:54]

Ayat ini menunjukkan bahawa murtad merupakan ancaman terhadap institusi Islam, namun Allah tetap menjamin kesinambungan agama-Nya melalui generasi yang bertanggungjawab bagi mempertahankan agama ini daripada ancaman dalaman seperti murtad.

Imam Ibn ‘Asyur menjelaskan

حفظ الدين معناه حفظ دين كل أحد من المسلمين أن يدخل عليه ما يفسد اعتقادهُ وعملَه اللاحق بالدين. وحفظ الدين بالنسبة لعموم الأمة، أي دفع كل ما شأنه أن ينقض أصول الدين القطعية

Maksudnya: “Hifz al-Din (memelihara agama) bermaksud memelihara agama setiap individu Muslim daripada dimasuki perkara yang boleh merosakkan akidahnya dan amalannya yang berkaitan dengan agama. Adapun memelihara agama dalam konteks umum umat Islam pula bermaksud menolak segala perkara yang boleh meruntuhkan asas-asas agama yang bersifat qat‘i (pasti dan muktamad).”

[Rujuk: Maqasid al Syariah al-Islamiah jld. 3 hlm 236]

Menyelamatkan umat Islam daripada keputusan terburu-buru

Manusia dalam keadaan tekanan atau kekeliruan, boleh membuat keputusan terburu-buru termasuk dalam soal agama. Islam mengajar bahawa keimanan adalah pilihan rasional dan berasaskan ilmu, bukan keputusan emosional.

Nabi Muhammad SAW bersabda:

الأناة من الله والعجلة من الشيطان

Maksudnya: “Bertenang (berhati-hati) itu daripada Allah, manakala tergesa-gesa itu daripada syaitan.”

[Riwayat al-Tirmidhī, no. 2012]

Berdasarkan prinsip ini, sekatan terhadap murtad memberi ruang untuk seorang Muslim berfikir semula, mendapatkan penjelasan, dan mengelakkan keputusan yang mereka mungkin sesali di kemudian hari.

Menyediakan Ruang Bimbingan dan Dakwah

Sekatan ini juga berfungsi membuka jalan kepada usaha dakwah dan bimbingan. Dalam kes murtad, para ulama menegaskan bahawa orang yang ingin keluar dari Islam harus terlebih dahulu diberi nasihat dan diberi peluang untuk bertaubat.

Pendekatan ini bukan sahaja memperlihatkan keadilan Islam, bahkan menunjukkan keutamaan dakwah dalam menyelamatkan jiwa manusia. Islam tidak tergesa-gesa menjatuhkan hukuman, bahkan mengutamakan usaha memulihkan akidah.

Kaedah fiqh menyatakan:

درء المفاسد مُقَدَّمٌ عَلى جَلْبِ المَصالِح

Maksudnya: “Menghindari kerosakan itu lebih diutamakan daripada meraih manfaat.”

Kesimpulan

Walaupun seseorang itu secara zahir telah keluar daripada Islam, namun sistem yang memerlukan keputusan Mahkamah Syariah bukan bertujuan untuk menyusahkan. Ia adalah bentuk tanggungjawab dan perlindungan agama, bagi memastikan setiap langkah yang diambil dalam perkara serius seperti murtad adalah berdasarkan penilaian adil dan sah dari segi syarak.

Justeru, kita perlu menyokong pendekatan semasa, bukan semata-mata tunduk kepada tekanan kebebasan mutlak. Sistem ini adalah benteng umat Islam di Malaysia.

Semoga Allah SWT mengurniakan ilmu dan kefahaman serta taufiq kepada kita dalam melaksanakan taklif dan segala titah perintah-Nya dan menjauhi setiap tegahan-Nya.

Wallahua’lam

Sumber: eKemusykilan, Jabatan Mufti Pulau Pinang